Bir çocuk iki yönlü iletişim kurmaya başladıktan sonra açıp kapatabildiği iletişim zincirlerinin sayısı ve karmaşıklığı artar. Çocuk ilk kez isteklerini ifade etmek için jestleri birbirine bağlayarak karmaşık düşüncelerini iletebilir. Örneğin i; kardeşi oyuncağını aldığında ağlamak yerine vurup tekmeleyebilir, oyuncağı kapmaya çalışabilir. Hayal kırıklığına uğradığında anne babasına özlemle bakabilir, ardından affetmeyerek soğuklukla cezalandırabilir. Bu aşamada çocuklar bu derin duygularını duygusal işaretler veya uzlaşma yoluna giderek düzenlemeyi öğrenir. Artan jest dağarcığı ona kendini ifade etmesi için fırsatlar sunar, ifade gücüyle yaratıcılık başlar. Çocuğun kişiliği ortaya çıkar “benlik algısı“ daha karmaşık hale gelir. 

📍İletişim güçlükleri genellikle ilk olarak konuşma eksikliğinden önce bu seviyedeki problemlerden kaynaklanır. 

❗️❗️❗️12-20 aylıkken çocuğunuz dışarıda oynamak için elinizi tutup sizi kapıya götürmek veya oyuncak bulmasına yardımcı olmanız için sizi çekmek gibi karmaşık hareketler yapmıyorsa bir değerlendirme gereklidir. 

📍Karmaşık jestlerle yapılan konuşmalar yoluyla kendini ifade etme yeteneği, çocuğun motor ve motor planlama becerilerini geliştirir. 

Kaynak:
https://www.icdl.com/dir/fedcs/capacity-4
Otizmde Derinlemesine Oyunla Tedavi (Stanley I. Greenspan)