🔅Yürütücü işlev kavramı, sürekli değişen ortamda davranışa rehberlik etmek için gerekli olan üst düzey kontrol süreçlerini ifade etmektedir (Jurado ve Rosselli, 2007). Kavram, planlama, çalışma belleği, zihinsel esneklik, yanıt başlatma, yanıt inhibisyonu, dürtü kontrolü ve eylemin izlenmesi gibi yetenekleri içermektedir (Stuss ve Knight, 2013).

🫧 Planlama, eylemlerin sürekli izlenmesini, değerlendirilmesini ve güncellenmesini gerektiren bilişsel bir beceridir.
🫧Zihinsel esneklik, durumsal değişikliklere yanıt olarak farklı bir düşünce veya eyleme geçme yeteneğini ifade etmektedir.
🫧Yanıt inhibisyonu, ilgisiz veya karışan bilgi veya dürtüleri bastırma yeteneğidir.
🫧Üretkenlik, kendiliğinden yeni fikirler ve davranışlar üretme yeteneğidir.
🫧Kendini izleme, bireyin kendi düşüncelerini ve eylemlerini izleme yeteneğidir (Robinson ve ark., 2009).

🔅Yürütücü işlev bozukluğu, Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) dahil olmak üzere bir dizi gelişimsel bozuklukla ilişkilendirilmiştir (Russell, 1997).

🔅OSB’de yürütücü işlev bozukluğu teorisi ile açıklanması önerilen davranışlar: aynılık ihtiyacı, tekrarlayan davranışları güçlü bir şekilde sevme, dürtü kontrolünün eksikliği, yeni rutin olmayan eylemleri başlatmada zorluk ve görevler arasında geçiş yapma zorluğudur (Hill, 2004; Rajendran ve Mitchell, 2007).

🔅Literatür gözden geçirildiğinde, OSB’li bireylerin planlama, zihinsel esneklik, inhibisyon, üretkenlik ve kendini izleme gibi yürütücü işlev alanlarında zorluklar yaşadıkları görülmektedir (Hill, 2004).

Uzm. DKT Ayhan ÇAĞLAYAN